Mahila Samakhya

… wat zoveel betekent als 'Women's voices equally heard', ofwel 'De stem van vrouwen gelijk gehoord'. Het is een organisatie (NGO) die in 1989 in het leven werd geroepen als reactie op de wel heel schrijnende situatie van een grote populatie vrouwen in rural India. En met schrijnend bedoel ik dat 75% analfabeet was, meer dan de helft slachtoffer van huiselijk geweld, het eerder regel dan uitzondering was dat meisjes op hun 13e werden uitgehuwelijkt (aan een man van 40) en op hun 14e van een eerste kind bevielen, ze praktisch geen rechten hadden en vaak in matige tot slechte gezondheid verkeerden. Ik zou zeggen, reden genoeg voor actie. Sinds de oprichting is Mahila Samakhya uitgegroeid tot een sterke en invloedrijke organisatie, die in 10 van de 24 Indiase staten actief is. Ze werken met zogeheten women empowerment projecten, die als doel hebben vrouwen zelfstandig en zelfvoorzienend te maken. Hun strategie is er vooral één van discussie faciliteren, bewustzijn brengen, informatie verschaffen en actie ondernemen waar dat nodig is. De organisatie kent zes hoofdthema's, te weten: educatie, economische ontwikkeling, gezondheid, local governance, legal issues en self-reliance. Aan de hand van deze thema's worden projecten opgezet en tevens gemonitord hoe het met de vrouwen gesteld is. Elk district (gemiddeld 15 tot 20 in één staat) heeft haar eigen hoofdkantoor, waar een vaste staf werkt die betaald wordt door de staat. Medewerkers van deze staf zijn professional op het gebied van de zes thema's, bedenken educatieprogramma's, interventies en trainingen voor de bestuurslagen onder hen. Gemiddeld vormen 50 tot 60 dorpen één blok, waaruit een federatie van ongeveer 10 vrouwen wordt gevormd. Deze vrouwen worden door de gemeenschap gekozen als representatie van hun 'sangha' en worden door Mahila Samakhya opgeleid om zelfstandig een bestuur te vormen. Het leren lezen en schrijven, documenteren en voorzitten van vergaderingen zijn belangrijke vaardigheden die ze worden bijgebracht. Daarnaast specialiseert elke vrouw zich in een thema, zodat ze als informatiepunt en woordvoerder kan dienen voor de gemeenschap. Tevens is elk lid van de federatie verantwoordelijk voor een aantal dorpen en is zij regelmatig in contact met de vrouwen in die dorpen om te praten over bestaande behoeftes en problemen. Door vrouwen bij elkaar te brengen, wordt getracht samen naar oplossingen te zoeken en het gevoel van eigenwaarde te versterken. De federatie komt vervolgens eens per maand bij elkaar om te bespreken wat er zoal speelt, en maken dan een plan van aanpak voor de volgende maand. Als bijvoorbeeld blijkt dat er gezondheidsproblemen zijn, wordt hier de komende maand extra aandacht aan besteedt en kan het zijn dat ze gezondheidskampen opzetten waar vrouwen gratis hun bloed kunnen laten controleren op onder andere bloedarmoede (dat komt hier heel veel voor). Ook wordt er dan extra informatie gegeven over hoe je met weinig toch nog een gezonde maaltijd klaar maakt, persoonlijke hygiëne en andere relevante zaken. Mahila Samakhya is erg dynamisch, kent nooit een vast programma maar beweegt vooral mee met wat er speelt en het hardste nodig is. In de afgelopen jaren is gebleken dat hun werk en manier van aanpak bijzonder effectief is en het de situatie en levenskwaliteit van een hoop vrouwen sinds de oprichting enorm verbeterd heeft. Belangrijk puntje om nog even op te merken is dat ze absoluut geen 'anti-man' houding (willen) uitdragen, maar juist heel humanitair zijn. Simpel gezegd gaat het er gewoon om dat ze willen dat vrouwen dezelfde rechten hebben als mannen, er naar ze geluisterd wordt en ze als gelijke worden behandeld. En wie wil dat nou niet.
Laatste wetenswaardigheid voor nu. Mahila Samakhya kent ook een heuse 'Women's Code', wat een groep vrouwen is dat als een soort rechtbank dient. In de Indiase cultuur is huiselijk geweld en misbruik van vrouwen min of meer cultureel geaccepteerd en dus heeft een vrouw niks te melden wanneer haar dit overkomt. Gaat ze bijvoorbeeld toch naar de politie, dan wordt ze in negen van de tien keer gewoon weer naar huis gestuurd met de opmerking dat het vast haar eigen schuld was. Nog altijd is het zo dat vrouwen nauwelijks aangiften doen bij de politie of naar de rechtbank gaan, omdat ze vrezen niet serieus genomen te worden of zo geïndoctrineerd zijn dat het überhaupt niet in ze op komt. Naar de Women's Code willen vrouwen daarentegen wel, omdat dit niet alleen heel laagdrempelig is, maar ook een stuk rechtvaardiger (de politie wordt hier namelijk regelmatig omgekocht). Een vrouw kan met haar klacht naar deze groep vrouwen toe, die vervolgens de hele zaak gaan onderzoeken door zowel met de vrouw als de persoon tegen wie de klacht gericht is (meestal haar man) te praten, informatie te verzamelen van hun buren, etc. Vervolgens worden beide partijen uitgenodigd voor een gesprek, waarin ze de zaak onderling proberen op te lossen en de jury een oordeel velt. Mocht het zo simpel niet zijn, dan hebben ze nog een heel legio sancties om toch tot een goede afloop te komen, all the way tot het gerechtshof van de staat. De Women's Code wordt dan ook heel serieus genomen en is bepaald geen groepje huisvrouwen die zo af en toe rechtertje en advocaatje speelt.

Goed. Waarom vertel ik dit allemaal? Omdat ik de afgelopen twee dagen met deze organisatie kennis heb gemaakt en op bezoek ben geweest bij een hoofdkantoor, bijeenkomsten van twee federaties, de Women's Code en twee schooltjes voor meisjes die door Mahila Samakhya worden gerund. Elk van deze ontmoetingen is op z'n minst een flink verhaal waard, maar zoveel tijd (en vooral energie) heb ik nog even niet. Wel kan ik verklappen dat ik enorm onder de indruk ben van hoe al deze vrouwen met en voor elkaar zoveel bereiken. Je moet je voorstellen dat de vrouwen die deze organisatie levend houden, de projecten runnen en langzaam maar gestaag een heleboel bereiken, vrouwen zijn die sinds hun huwelijk rond een jaar of 13, letterlijk en figuurlijk eigendom van hun man waren, vaak van de voor ons meest vanzelfsprekende kennis niet op de hoogte, niet konden lezen of schrijven en vooral, geen enkel gevoel van eigenwaarde hadden. Het zijn deze vrouwen die met enige aansporing en begeleiding nu zoveel voor elkaar krijgen, hun stem verheffen en eindelijk eens weerstand bieden tegen het onrecht dat hen generatie in, generatie uit wordt aangedaan. En zo zie je maar dat zoiets simpels als kunnen lezen en schrijven bijzonder waardevolle en vooral krachtige vaardigheden zijn, die mensen vrijheid kan verschaffen en hen revolutionair kan laten zijn. Een knap staaltje girlpower, dus.