Van mens tot mens

En ik kon het niet laten om te denken "Waarom? Waarom nog?", toen we een afdeling op kwamen waar in zielige bedjes, zielige kinderen lagen. Ik kon het niet laten om te denken "Haal me hier weg", en "Dit kan niet waar zijn", toen we op blote voeten de ruimte betraden waar nieuw leven ter wereld komt. Waar moeders op hoop van zegen zo ongecompliceerd mogelijk bevallen, omdat elke extra handeling/behandeling/medicijn ze zo maar eens hun laatste geld kan kosten. Ze zo maar eens hun toekomst af kan nemen en dwingt tot bedelen op straat, met op hun linker arm dat kindje en rechts de opgehouden hand. Ik kon het niet laten om na elk bezoek aan een ziekenhuisje, gezondheidscentrum of basisarts mijn handen flink met desinfecterende zeep te wassen, om terug te deinzen als iemand me een hand wilde geven, om te vrezen voor TB, dengue of malaria. Ik kon het niet laten om te denken "Zij liever dan ik" als we met artsen spraken, zusters en andere spelers op dit toneel. Om me hulpeloos en machteloos te voelen bij de aanblik van wel honderd moeders met honderd baby's, geduldig in de rij voor een vaccinatie, pleister of consult. En te weten dat het zo verschrikkelijk weinig uitmaakt, want het zijn er zo onvoorstelbaar veel. Ik kon er niks aan doen dat ik me superieur voelde, dat ik me groter en sterker en rijker voelde. En het ergste nog, dat ik me zoveel meer mens voelde dan zij.

Ik wil geloven dat iedereen gelijk is, niemand van nature slecht, dat we gelijke kansen moeten hebben, dezelfde rechten, hetzelfde respect. Ik wil geloven dat iedereen begrijpt wat liefde is, omdat we het, al was het maar heel even, gevoeld hebben, gekregen hebben. Dat iedereen weet hoe het voelt om op te staan en blij te zijn dat je nog leeft. Wat het is om ergens naar uit te kijken, je te verheugen, nieuwsgierig te zijn. Ik wil geloven dat datgene wat ons mens maakt, ons allemaal tot mens maakt en niemand dat ooit afgenomen wordt.
Maar sinds ik hier ben, twijfel ik juist aan al die dingen. Gelijk? Gelijk is hier niets meer dan een woord en een concept, een idealistische gedachten over hoe het zou moeten zijn. Zoals een van onze begeleiders zei: "In India wordt onderscheid gemaakt tussen alles waar je ook maar enigszins onderscheid in kan maken". Man of vrouw, geen/laag/gemiddeld/hoog inkomen, wel of niet ziek, wel of geen psychische stoornis, de kast waarin je geboren bent, stedelijk of platteland, wel of geen educatie, wel of niet hoger opgeleid, wat je moeder doet, waar je vader vandaan komt, getrouwd of alleen, hoeveel kinderen je hebt, je huidskleur, je taal, je sterrenbeeld. Verzin het, en het heeft gevolgen
voor je status, toekomst en rol in de maatschappij. En ga dat maar eens veranderen.
En dat menselijke, dat is ook zoiets. In de afgelopen dagen had ik zo vaak het gevoel dat niemand hier iemand is, dat ik aan mijn eigen identiteit ging twijfelen. Wie ben je nog in een stad met miljoenen boven op elkaar, in een land met 1,3 miljard, waar iedereen 'same same but different' is en vooral zijn eigen zaakje moet zien te redden. Hoe kun je niet op gaan in de massa, anonimiseren, zelfs dehumaniseren als er zoveel zijn en er zo weinig ruimte is om te leven en te zijn? Het is volstrekt onmogelijk om telkens weer geraakt te worden door andermans leed, armoede en pijn, puur omdat een hart zoveel gevoel niet aan kan. Het mijne in ieder geval niet. En dus krimpt je wereld in, loop je met blik op oneindig de bedelaars voorbij, doe je net alsof de smekende blikken van halfnaakte kindertjes je niet raken en focus je je, hoe kan het ook anders, op jezelf, jouw familie, jouw vrienden. Dat is namelijk allemaal nog net te overzien en te begrijpen (en soms zelfs dat niet eens). En opeens begin ik een beetje te snappen wat een Tibetaan me drie jaar geleden probeerde te vertellen, toen hij me op een weg terug naar mijn thuis in McLeod Ganj aansprak en ondervroeg. "What is the most important thing in your life?" had hij me gevraagd, en toen ik daarop antwoordde dat dat mijn familie is, werd hij boos. "You are so selfish!" zei hij, en ik schrok daar van. Egoïstisch? Ik?! Ik begreep hem niet, begreep niet dat hij mij niet begreep, en heb sindsdien regelmatig aan dat gesprek gedacht. En nu begint het me een beetje te dagen, in ieder geval dat het waar is dat ik niet om de hele wereld geef, hoe graag ik dat ook zou willen. Dat ik slechts aan een selectief groepje mensen mijn hart en ziel durf te geven, en het overgrote deel op ruime afstand hou. Dat ik van heel erg veel mensen eigenlijk helemaal niet wil weten hoe het met ze is en waarom, bang ben voor hun verdriet. Daar ben ik niet trots op, maar is wel eerlijk. Menselijk vooral. Maar misschien dat ik door de jaren heen wel meer ruimte weet te vinden voor zij die in mijn ogen al zo verloren zijn, zo kansloos zijn, zo ver van mij en mijn wereld vandaan staan. Al kan ik nooit iets voor iemand hier of waar dan ook betekenen, je bestaan zal ik nier meer ontkennen. Ik zal je aankijken en misschien, als is het maar voor heel erg even, laten voelen dat je er bent en ik je zie. Van mens tot mens.

P.S. Een aantal foto's, uitleg volgt!